İstanbul’da Küçükçekmece, Arnavutköy, Sultangazi gibi ilçelerin yer aldığı bazı bölgelerde yılan görülmesi vatandaşları tedirgin etti. Kış uykusundan kalıp doğal yaşam alanlarından şehre inen yılanlar korkularımızı tetiklese de uzmanlar bu bölgelerin kırsala yakın olmalarından dolayı normal olduğunu, yılanları öldürmememiz gerektiğini söylüyor. Ama bir yılanla karşı karşıya kaldığımızda soğuk kanlı kalabilmemiz pek mümkün olmuyor çünkü o gördüğümüz yılan tarafında ısırılıp zehirleneceğimizden korkuyoruz.
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Ormancılık Bölümü, Avcılık ve Yaban Hayatı Programı Öğretim Görevlisi Dr. Ergün Bacak, yılan görülen ilçelerin ortak özelliğinin kırsala ve yeşil alana yakınlık olduğunu, yılanların mayıs ve haziran aylarında kış uykusundan uyandıklarını ve üreme alanları, çiftleşecek dişileri ya da besin arayışı içinde olduklarını söyledi.
Yılanların temmuz ve ağustosa da görülebileceklerini belirten Dr. Ergün Bacak ancak aşırı sıcaklardan etkilendikleri için birkaç gün dinlenerek daha soğuk alanlara geçtiklerini ifade etti.
Peki, her yılan ısırığı zehirli mi?
Dokunmadığımız yılan bizi ısırır mı?
Isırılan bölgedeki zehrin emilerek çıkarılmaya çalışılması ne kadar doğru bir müdahale?
Böyle bir durumla karşılaşırsak ne yapmalıyız?
Türkiye’de zehirli yılan var mı?
1-Öncelikle bir yılanla karşı karşuya geldiğimizde ne yapmalıyız?
Mehmet Zülfü Yıldız: Yılan gördüğümüzde kesinlikle müdahale etmememiz ve asla dokunmamız gerekir. Yılanlar bizi gördüğünde ilk etapta kaçmaya çalışır yani asıl amaçları kaçmaktır. Eğer biz yılanın üzerine doğru gitmezsek, onlara sopa ile saldırmazsak, tutmaya ya da yaralamaya çalışmazsak bulundukları ortamdan uzaklaşırlar, karanlık ve kuytu bir köşeye kaçarlar.
Yılanı öldürmeye çalışmak ya da yaralamak yılana kendini tehlikede hissettirir ve kendini korumak için ısırmaya çalışır.
2- Bir yılanın zehirli ya da zehirsiz olduğunu anlayabilir miyiz?
Mehmet Zülfü Yıldız: Hangi yılanın tehlikeli olup olmadığını ancak uzmanlar anlayabilir ya da bu konuda çok meraklı ve ilgili insanlar çok araştırıp incelemişlerse kısmen tanıyabilir. Yine de bazı zehirli ve zehirsiz yılanların birbirine çok benzemesinden ötürü karıştırılma olasılığı çok yüksektir ve konunun uzmanı olmayan kişiler bunu ayırt edemez.
Dr. Veysel Balcı: Yılanların zehri, sistemik olarak trombositopeni, yaygın damar içi pıhtılaşma sonucu ölümcül kanamalara; lokal doku toksisitesi nedeniyle ise uzuv kaybına yol açabilir. Yılan ısırmaları çok ciddi zehirlenme tablolarına neden olsalar da, uygun ilk yardım müdahalesi ve etkin bir tedaviyle aslında ölüm oranı düşüktür.
Yılan zehirlerinin toksik etkisi; yılanın türüne, ısırılan kişinin bu zehire duyarlılığına, zehirin miktarına ve ısırılan bölgeye bağlı olarak değişiklik gösterir. En önemli faktörlerden biri zehrin toksisitesidir. Isırılma sonrasında zehir, dişlerinden boşalan sıvı vücutta iki yoldan yayılmaya başlar: Birinci yol kan dolaşımı sistemi, ikinci yol ise lenf dolaşım sistemidir. Zehrin yayılması, Viperidae (engerek) yılanlarında olduğu gibi, daha çok ikinci yol ile olur ve bu yolla yayılma daha yavaştır.
Yılan zehri sonucu ortaya çıkan lokal doku bulguları:
• Kanamalı diş izi
• Isırılan bölgede ödem
• Ekimoz
• Hemorajik büller
• Isırılan bölgede ve çevresinde ciddi ağrı
• Kompartman sendromu (ısırılan uzvun ödem sonucunda dolaşımın bozulması)
• Nekroz
• Lenfatik sistemde zehrin yayıldığını gösteren, lokal lenf düğümlerinin hassasiyetinin hızla genişlemesi• Geç dönemde enfeksiyonlara da rastlanabilmektedir
Sistemik bulgular ise:
• Nonspesifik semptomlar: Halsizlik, güçsüzlük, nefes darlığı, çarpıntı, terleme, kusma, karın ağrısı, bulanık görme, salivasyon
• Vücutta yaygın kanamalar
• Kardiyovasküler bozulmalar
• Nörolojik bozulmalar
• Yaygın kas yıkımı: Ciddi kas güçsüzlüğü
• Akut böbrek yetmezliğiÜlkemizde, genellikle Viperidae türü yılanların ısırıkları sonucu ortaya çıkan en sık ve korkulacak komplikasyonlar:
• Ciddi lokal toksisite: Kompartman sendromu
• Vücutta yaygın kanamalar
• Akut böbrek yetmezliği gelişimidir
3- Bir yılan tarafında ısırıldığımızı mutlaka anlar mıyız? Mesela uykudayken yılan ısırır mı?
Mehmet Zülfü Yıldız: Yılanların ağzında dişler vardır. Yılan ısırdığı zaman zehirsiz olsa bile deriye temas ettiği için mutlaka acı hissedilir. Şiddeti ağzındaki dişlerin büyüklüğüne göre değişir ancak zehirli ise yılan ısırdığı zaman çok şiddetli bir ağrı hissedilir.